Bundan önceki yazımda Mimar Sinan'a gelene kadar osmanlı mimarisi hakkında ayrıntılı bir biçimde olmasa da bilgi vermeye çalışmıştım.Bu yazımda ise Mimar Sinan tarafından yaptırılan külliyeler hakkında bilgi vermek amacı ile çalışma yaptım.Elbette bir makale gibi değil kısa bir bilgi şeklinde size anlatmaya çalışacağım.
Aslında öncelikle külliye nedir ne amaçla yapılır bunla başlayarak konuya girmemiz daha uygun olur.Külliye,başta dini olmak üzere çeşitli sosyal amaçları olan yapı topluluklarıdır.Külliye'yi oluşturan yapılar ise başta Cami olmak üzere medrese,şifahane,çeşme,hamamlar olmak üzere bu yapılardan oluşur külliyeler.Külliyeler rastgele seçilen yerlere yapılmaz külliyelerin yapıldıkları yerlere canlılık getirdiği için iskan edilecek yada kentsel gelişimin uygun olacakları yerlere yapılır.Sinanın yaptığı külliyeler konum olarak rastgele konulmamış kentin içi ve dıştan görünümü için uygun olan yerlere konulmuştur.Burada ise sinanın müthiş mimarlık dehasının yanında şehircilik bilgisi ve topoğrafya zekasını burada görmekteyiz.Çünkü bu eserler her açıdan rahat zengin perspektiflerle algılanabilmektedir.Gelin şimdi Mimar Sinan'ın yaptığı külliyelere bakalım.
1) Haseki Külliyesi(1539)
Bu külliye haseki hürrem sultan için yaptırılmıştır.Mimar Sinanın mimarbaşı olduktan sonra yaptığı ilk büyük yapılar topluluğudur.Külliye cami,medrese.sıbyan mektebi,şifahane ve daha sonra yaptırılan imaret ile oluşmaktadır.Aşağıda yapının planını görmektesiniz.
Yukarıda gördüğünüz üzere cami ihtiyacı karşılamadığı için genişletilmiştir.Bu plandan yola çıkarak yapıların caminin etrafında toplanması şart olmadığı gibi geometrik bir düzen yani simetrik bir duruşun şart olmadığını görebilmekteyiz.
2)Şehzade Külliyesi(1543-1548)
Şehzade külliyesi Kanuni Sultan Süleyman'ın vefat eden Mehmet için yaptırmış olduğu bir külliyedir.Külliye başta cami olma üzere medrese,imaret,tabhane,sıbyan mektebi,kervansaray bölümlerinden oluşmaktadır.Yukarıda değindiğim yapıların caminin etrafından bütünleşmesinin ve geometrik bir düzen olmasının şart olmadığını aşağıda ki planda daha rahat görülmektedir.
Şehzade külliyesini geçmeden önce türk mimarisine ayasofya'nın etkisi ile giren yarım kubbe'nin ilk önce yıkılan Eski Fatih Caminde kullanıldığı bunun iki kubbeli aşaması olan II.Beyazıt Caminde gördüğümüz ve artık klasikleşen ana kubbe'nin etrafına dört yarım kubbe'nin yapılmasının ilk örneğini Şehzade Külliyesinde görmekteyiz.
3)Süleymaniye Külliyesi(1550-1557)
Süleymaniye Külliyesi Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırılmıştır.Külliye istanbul yarım adasının en yüksek yeri üzerindedir.Külliye birçok istanbul ilçelerinden rahatlıkla algılanabilir.Külliye simetrik ve çok etkili bir kompozisyon ile hazırlanmıştır.Ayrıca külliye Osmanlı devletinin Fatih külliyesi ve Atik Valide külliyesi ile birlikte en büyük üç külliyeden biridir.Külliyede tekrar başta Cami olmak üzere Kanuni Sultan Süleyman türbesi,Hürrem Sultan türbesi,Sinan türbesi.dar-ül kurra,rabi medrese,salis medrese,evvel medrese,sani medrese,tıp medresesi,dar-ü şifa,imaret.tabhane,hamam,dar-ül hadis medresesi ve sıbyan mektebi olmak üzere 16 yapı tarafından oluşmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder